در این اجلاس که با حضور محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم برگزار شد، رؤسای دانشگاه‌ها درباره مسائل مختلف در زمینه آغاز سال تحصیلی تبادل نظر کردند. همچنین پنل‌های تخصصی با موضوعات مختلف آموزش، پژوهش، فناوری و فرهنگی با حضور مسؤولان آموزش عالی برگزار شد.
* ۲ چالش آموزش عالی در سال گذشته که با موفقیت پشت سر گذاشته شد
در ابتدای این اجلاس، حسن زمانیان رئیس سازمان پژوهش‌های صنعتی ایران درباره چالش‌های آموزش عالی در سال گذشته ۲ صحبت کرد و گفت: نخست بازگشایی دانشگاه‌ها پس از کرونا بود که این چالش با موفقیت پشت سر گذاشته شد و دومین چالش هجمه دشمن به دانشگاه‌ها با حربه اغتشاشات بود و این چالش را هم با موفقیت از سر گذراندیم.
وی افزود: مقدمات تاسیس ۲ پژوهشکده نیازمحور در سازمان پژوهش‌ها انجام شده است. نخست پژوهشکده شیمی دارویی که هدف از آن تولید داروهایی است که به دلیل تحریم‌ها در دسترس مردم نیست. نخستین دستاورد این پژوهشکده تولید داروی هپارین است. پژوهشکده دوم در زمینه عناصر معدنی فعالیت می‌کند و هدف از آن جلوگیری از خام‌فروشی عناصر معدنی است.
زمانیان گفت: تغییر در ساختار جشنواره خوارزمی یکی دیگر از اتفاقاتی است که امسال رخ داد. تاکنون طرح‌های داخلی که به دبیرخانه جشنواره ارسال شده ۱۰۰ درصد رشد داشته است. سازمان پژوهش‌های صنعتی در نظر دارد تا سال ۲۰۵۰ در زمینه سوخت پاک هیدروژن و گرافین به جایگاه برتر جهان برسد. شرایط زیست محیطی اقتضا می‌کند که استفاده از سوخت‌های فسیلی به حداقل برسد و در عوض سوخت پاک جایگزین آن شود. کشور ما به دلیل داشتن ذخایر هیدروکربنی می‌تواند در این زمینه پیشرفت خوبی داشته باشد. مرکز ملی گرافین در این زمینه تاسیس شده است و از همه متخصصان دعوت به همکاری می‌کنیم.
* خلجی: باید در برابر روایت‌های غلط دشمن، روایت درست از مسائل را داشته باشیم
سپهر خلجی رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت نیز در این اجلاس سخنرانی کرد، خلجی گفت: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که نیاز است به آن توجه داشته باشیم، حوزه رسانه است. اگر نتوانیم درست روایتگری کنیم، ما را روایت می‌کنند. در ایامی قرار گرفته‌ایم که می‌بینیم، ادعای کذبی را به صورت پرحجم روایت می‌کنند تا این روایت باورپذیر شود و کاملاً هم هدف‌شان روشن است.
خلجی افزود: در آستانه شروع سال تحصیلی و ایام تلخ اغتشاشات سال گذشته، شاهد این هستیم که رسانه‌های غربی هدف‌گذاری کرده‌اند تا با جوسازی، فضای دانشگاه را ملتهب کنند.
رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت اظهار داشت: رسانه یک جایگاه مهم و با اهمیت دارد و تمام کسانی که در جایگاه مدیریتی و در بخش‌های دولتی کار می‌کنند، باید به این موضوع توجه داشته باشند.
وی اضافه کرد: دولت بزرگ‌ترین تولیدکننده خبر است. به عنوان مثال اگر دولت را از فضای خبری حذف کنیم، چیزی برای خبر باقی نمی‌ماند و دولت بیشترین سهم را در تبادل اطلاعات و ارتباطات برعهده دارد. مقام معظم رهبری بحث امید را نقطه تمرکز خودشان مطرح می‌کنند و دولت باید بتواند امید مردم را ناامید نکند. راهبرد اصلی دشمن عصبانی کردن مردم است و ضروری است تلاش کنیم در مقابل نقطه‌ای که دشمن هدف‌گذاری کرده، با ایمان و امید در مقابل این هدف‌گذاری بایستیم.
خلجی اظهار داشت: با یک جدال نفس گیر در برابر روایت‌ها و پیام‌های دشمن که ارائه تصویر ناکارآمد از انقلاب اسلامی است، روبه‌رو هستیم، باید با توان و قدرت پردازش تصویر و خبررسانی و اثرگذاری ادراک مخاطب، ارائه درست از مسائل را ارائه دهیم.
وی به بحث اخراج اساتید اشاره کرد و گفت: در حال حاضر روی بحث پاکسازی اساتید منتقد تمرکز شده و می‌گویند حق انتقاد ندارید و اگر انتقاد می‌کنید در معرض پاکسازی قرار می‌گیرید. یک روند سیاه‌نمایی و القای این که دانشگاه‌ها را از فرهنگیان پاکسازی شود و اساتید کم معرفت جایگزین آنها شوند. موجی هم پیرامون مهاجرت نخبگان به راه افتاده که هدفمند بوده و اگر خودمان نتوانیم این مسئله را درست روایت کنیم با مشکل مواجه می‌شویم. به گفته مقام معظم رهبری ما در شرایط جنگ ترکیبی قرار داریم و این جنگ ۸-۷ شاخه دارد که یکی از شاخه‌های آن حوزه رسانه است که مهم‌ترین بخش جنگ ترکیبی است.
خلجی گفت: افکارعمومی نقطه تمرکز جریان مقابل است، سال‌هاست آرایش رسانه‌ای دشمن تغییر کرده و علاوه بر نقاط ضعف ما به نقاط قوت‌مان هم حمله می‌کنند. به عنوان مثال بحث‌هایی مانند اربعین حسینی، بحث هسته‌ای و مردمی بودن از نقاط قوت ماست که دشمن روی این مسائل دست گذاشته است. همه ما در هر موقعیتی غیر از بخش تخصصی و مسئولیتی که داریم، یکی از مسئولیت‌هایمان بحث تبیین و اعتمادسازی و رفع شبهه است.
رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت اظهار داشت: به گفته مقام معظم رهبری، موضوع شبهه بسیار مهم است، بسیاری از افراد بودند که قبل از انقلاب و بعد از انقلاب با سابقه مبارزاتی و سوابق درخشانی که داشتند، متأسفانه نتوانستند در مقابل شبهه مقاومت کنند و کمرشان شکست، لذا شبهه یکی از مسائل بسیار مهم است.
وی اضافه کرد: در شهریور ۱۴۰۰ که دولت را تحویل گرفتیم، در شرایط سختی بودیم و کشور درگیر مرگ و میرهای ناشی از بیماری کرونا بود و فضایی کاملاً ناامیدکننده کشور را فرا گرفته بود و دانشگاه‌ها و مدارس تعطیل بودند. شرایط طوری بود که حتی به کشور واکسن هم نمی‌دادند.
خلجی افزود: در آن برهه تورم ۶۰ درصد بود و در بدترین وضعیت دیپلماسی قرار داشتیم که خوشبختانه این مشکلات در کمترین زمان ممکن اصلاح شد و توانستیم هم واکسن تولید کنیم و هم واردات آن را داشته باشیم. در آن زمان روزانه نزدیک به یک میلیون نفر تزریق واکسن داشتیم و دانشگاه‌ها و مدارس بازگشایی شدند و تورم کاهشی شد و خوشبختانه فضای امید در کشور شکل گرفت و به سمت احیای تمام ظرفیت‌های از دست‌رفته حرکت کردیم.
رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت اظهار داشت: رسانه توان تبیین دارد و سال گذشته شاهد بودیم از طریق رسانه چه بلایی بر سر ما آوردند. یکی از کارهای‌شان این است که در جامعه تغییر نگرش ایجاد کنند و اختلال در دانشگاه‌ها داشته باشند. سعی می‌کنند از رسانه برای مدیریت هیجان و احساسات و ایجاد یک گسست عاطفی استفاده کنند. سعی می‌کنند کاری کنند جوانان ما از ایرانی بودن خودشان، بدشان بیاید و جوانان را درگیر مقایسه کشور خود با سایر نقاط می‌کنند.
* ابلاغ آئین‌نامه پذیرش ۵۰۰ داوطلب پسادکتری به عنوان امریه سربازی
پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر علوم نیز با بیان اینکه یکی از اولویت‌های جدی ما افزایش رتبه کشور در زمینه مقالات علوم انسانی است، گفت: بیشترین تعداد مقالات ما در حوزه علوم انسانی، اجتماعی و علوم اسلامی است؛ در زمینه مجلات علمی، ۱۴۹۰ مجله در کشور داریم که بیشترین تعداد مجله در حوزه علوم انسانی با بیش از ۸۰۰ مجله است اما تعداد مقالات بین‌المللی ایران در حوزه بین‌الملل کم است.
وی افزود: ما در راستای مرجعیت علمی، تلاش کرده‌ایم که مجلات بیشتری را نمایه بین‌المللی کنیم و در این زمینه دستاوردهای خوبی داشته ایم، به طوری که از ابتدای دولت سیزدهم ۳۵ مجله وزارت علوم، نمایه بین‌المللی شده است، در حالی که در ۲۰ سال گذشته ۱۰۱ مجله، نمایه شده بودند و نمایه شدن این تعداد مجله باعث شد که رتبه انتشارات کشور در اسکوپوس در جایگاه ۱۵ جهان حفظ شود و این دستاور فوق‌العاده جمهوری اسلامی ایران است که در ۲۵ سال این همه پیشرفت داشته‌ایم و به این رتبه دست یافتیم.
به گفته وی، حفظ رشد علمی کشور از فرمایشات مقام معظم رهبری بوده است که همه ما باید برای تحقق این دستور تلاش کنیم.
صالحی نمایه سازی مجلات را یکی از اولویت‌های جدی وزارت علوم دانست و اظهار داشت: وزارتخانه حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان از مجلات حمایت کرده است اما متاسفانه برخی مجلات هنوز این کمک هزینه را دریافت نکرده‌اند، امسال هم ۳۰۰ میلیون از مجلات انگلیسی و ۵۰۰ میلیون از مجلات فارسی حمایت خواهد شد.
وی درباره اخلاق پژوهشی نیز گفت: در این زمینه وضعیت خوبی در کشور وجود دارد اما رؤسای دانشگاه‌ها ما هم باید از نظر موضوعات جدید در جهان به روز باشند تا در این زمینه هم با مشکل مواجه نشویم.
صالحی عنوان کرد: آیین‌نامه پژوهانه یکی دیگر از برنامه‌های وزارت علوم است.،دستورالعمل اجرایی اعطای پژوهانه جامع شامل موارد مختلفی از جمله سرآمدان آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و فناوری است.
وی با ذکر خبر جدیدی گفت: راه‌اندازی سامانه پسادکتری تحقیقاتی و مجوز استفاده از امریه‌های پسادکتری صادر شده است، امسال با مجوز مقام معظم رهبری ۵۰۰ نفر پسادکتری به عنوان امریه سربازی پذیرش خواهیم کرد که آئین نامه آن به زودی ابلاغ می‌شود و از مقام معظم رهبری سپاسگزاریم که به این موضوع توجه دارند.
صالحی به بحث استفاده از هوش مصنوعی و کاربردهای مختلف آن پرداخت و گفت: ورود هوش مصنوعی به حوزه‌های علمی در جهان باعث توسعه مقالات علمی شده است، اکنون برخی ناشران از نویسندگان مقالات می‌پرسند آیا از هوش مصنوعی در نوشتن مقاله استفاده کرده اند یا خیر. بنابراین مسائل مختلفی وجود دارد. ما در حال رصد این موضوع برای کار کردن به شیوه اخلاق حرفه‌ای از طریق استفاده از کاربردهای هوش مصنوعی هستیم و این موضوع باید در کمیته اخلاق وزارت علوم بررسی شود.
معاون پژوهشی وزارت علوم اضافه کرد: ریترکشن (سلب اعتبار از مقالات) به علت عدم آگاهی به شیوه عمدی یا سهوی وجود دارد و اگر اطلاعاتی از آن نداشته باشیم با مشکل مواجه می‌شویم. باید اعضای هیئت علمی در این زمینه آگاهی خود را افزایش دهند.
به گفته صالحی، همچنین مقام معظم رهبری به گسترش زبان فارسی هم تأکید دارند که ما باید به این موضوع هم توجه بیشتری داشته باشیم.
معاون پژوهشی وزیر علوم خاطرنشان کرد: آشنایی با ابزارهای هوش مصنوعی که در زمینه توسعه مقالات علمی کاربرد دارند، ضروری است. برخی انتشارات مانند الزویر از نویسندگان مقالات می‌پرسند که آیا از هوش مصنوعی استفاده کرده‌اند.
وی تصریح کرد: تعداد سلب اعتبار مقالات علمی محققان ایرانی در سالهای گذشته افزایش چشمگیری داشته است. دلایل مختلفی برای سلب اعتبار مقالات علمی وجود دارد. ما موظف هستیم که به استادان در مورد معیارهای سلب اعتبار مقاله توضیح دهیم. بسیاری از استادان اطلاع ندارند که استفاده از عکس یک مقاله دیگر، تخلف است. حفظ رشد تولید علم در کشور از دستورات اکید رهبری است. متاسفانه برخی دانشگاه‌ها به همه استادان سالانه ارتقا می‌دهند، حتی کسانی که موظفی خود را ارائه نداده‌اند.
* اختصاص ۱۵ درصد بودجه پژوهشی و ۵ درصد بودجه فرهنگی به دانشگاه‌ها
رضا صابری معاون حقوقی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز گفت: در بند الف ماده ۹۶ برنامه هفتم توسعه بودجه دانشگاه‌ها مطرح شده و این یک سیاست گذاری جدید در بودجه دانشگاه‌ها است و اگر این بند در صحن مجلس رأی بیاورد، تحولی در بودجه دانشگاه‌ها است و بودجه سال آینده به عنوان مبنای برنامه هفتم مطرح می شود. وی افزود: در بند الف ماده ۹۲ آمده است که علاوه بر بودجه دانشگاه‌ها باید ۱۵ درصد بودجه پژوهشی و پنج درصد بودجه فرهنگی به دانشگاه‌ها بدهیم.
وی گفت: از روسای دانشگاه‌ها می‌خواهیم در زمینه فروش املاک و پرداخت بدهی‌ها از ظرفیت خوبی که در بودجه لحاظ شده است استفاده کنند.
صابری ادامه داد: موضوع دیگر بحث قراردادهای پژوهشی است که اینها بر اساس برنامه هفتم صورت می‌گیرد، البته امسال هم با دیوان محاسبات بحث داریم که قراردادهای پژوهشی به صورت پلکانی محاسبه نشود. معاون وزیر علوم گفت: در برنامه هفتم توسعه حق التدریس اساتید هم مبنا است.
